Niveau 3

Scholen zijn culturele instellingen. Leerlingen krijgen cultuur in algemene zin overgedragen. Goed onderwijs besteedt niet alleen aandacht aan vaardigheden en kennis, het brengt leerlingen ook in contact met verschillende culturele activiteiten. Het leert ze de verschillen te zien en er plezier in te beleven. Hierdoor ontwikkelen leerlingen hun identiteit. Ze oriënteren zich op de werkelijkheid van de wereld vanuit de Nederlandse cultuur. Cultuureducatie in het onderwijs omvat:
- kunsteducatie
- erfgoededucatie
- media-educatie
- literatuureducatie

Naast school is ook de omgeving waarin je opgroeit bepalend voor de aspecten van cultuur waarmee je in aanraking komt. Voor de ontwikkeling van de culturele belangstelling van kinderen blijkt vooral het opleidingsniveau en de cultuurparticipatie van de ouders bepalend. De mate waarin kinderen thuis kennismaken met kunst en cultuur op de gelegenheid krijgen deel te nemen aan culturele activiteiten verschilt sterk. Hier zal ik mee te maken krijgen in de klas. Leerkrachten in het basisonderwijs zijn belangrijke rolmodellen voor kinderen. De manier waarop leerkrachten met kunst en cultuur omgaan en de interesse die ze tonen in de cultuuruitingen van hun leerlingen, zijn van grote invloed op de houding en waardering van kinderen voor kunst en cultuur.

In het eerste en tweede studie jaar op de pabo hebben we veel uitstapjes gemaakt. Denk hierbij aan bezoekjes aan het concert gebouw, het muziektheater en dierenpark Artis. Ook bezochten we het ANMEC.
Leerkrachten van basisscholen en PABO studenten krijgen hier meer informatie over:
- natuuronderwijs in Amsterdam
- lesmateriaal, workshops, materiaalzendingen en projecten van het Amsterdams NME Centrum.
- praktijkervaringen, het kiezen van een natuuronderwijs methode en andere tips voor natuuronderwijs op school.
Het NME Centrum biedt ondersteuning bij het verbeteren van natuuronderwijs op je school.

Op deze manier maakten we kennis met verschillende instellingen die scholieren kunnen bezoeken die betrekking hebben tot kunst en cultuur.

Wat veel indruk op mij heeft gemaakt, is de stadsverteller van Amsterdam. In het Muiderpoorttheater vertelde deze man een verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Een mooi verhaal, omdat het verhaal betrekking had op kinderen in de tweede wereldoorlog. Dat spreekt mij, als leerkracht, erg aan. Maar ik denk ook dat het kinderen zelf aanspreekt, omdat ze zich kunnen verplaatsen in het kind, ze zijn tenslotte zelf nog kind.

Aan het eind van het verhaal werd duidelijk dat het ‘verhaal’ dat de stadsverteller ons vertelde, waar gebeurd was en betrekking had op de eigen familie van de stadsverteller. Het verhaal raakte me, omdat dit verhaal echt gebeurd was bij ons in Nederland. De helden uit het verhaal werden bestaande personen en dat vond ik heel bijzonder. Deze verteller heeft een gigantische kwaliteit om verhalen levendig te maken, je stelt je alles voor. Dat vind ik geweldig, omdat ik van mening ben dat je door middel van verhalen kinderen kunt leren over kunst en cultuur. De geschiedenis gaat leven door een verhaal dat je jezelf kunt inbeelden. Helaas heeft niet iedereen de kwaliteit om op deze manier een verhaal te vertellen. Voor oudere kinderen zou deze verteller een geweldige educatieve mogelijkheid zijn om de geschiedenis beter te leren kennen.

Als ik denk aan de Tweede Wereldoorlog, besef ik me dat er straks niemand meer leeft die deze oorlog heeft meegemaakt. De kinderen hebben straks geen opa’s of oma’s meer die kunnen vertellen over ‘hoe het was’, iets wat ik nog wel mag meemaken. Het verhaal van de stadverteller is een mooi voorbeeld van hoe we leerlingen toch een idee kunnen geven van hoe deze oorlog was in Nederland. Het heeft tenslotte onze cultuur deels bepaald en ik vind het belangrijk dat de leerlingen weten hoe dat was en wat de gevolgen zijn geweest.

Twee andere educatieve mogelijkheden waar ik enthousiast over ben zijn:

- Erfgoed bij de les van het centrum voor Cultuur erfgoed Noord-Holland.

Een leswaaier met veel goede en leuke lesideeën om met kinderen in te gaan op de geschiedenis en cultuur van hun eigen leven en dat van het leven om hen heen.

- Concertgebouw Amsterdam

Een project die ik zelf heel interessant vond en waar ik het meest bij betrokken was met het voorbereiden en uitvoeren ervan was die van het Concertgebouw.

Van Mythen en Muziek.docx (14,3 kB)

Muziekles is onmisbaar voor de culturele ontwikkeling van kinderen. Het biedt muzikale kennis, verdieping en luisterplezier voor heel hun leven. Het Concertgebouw werkt daar overtuigd en enthousiast aan mee. Meer dan 30.000 leerlingen ontdekken ieder jaar via onze educatieprojecten de indrukwekkende wereld van klassieke muziek, wereldmuziek en jazz. Voor het primair onderwijs zijn programma's samengesteld met lesbrieven die de leerlingen tijdens de muziekles op school voorbereiden op een concert in Het Concertgebouw. Voor elke groep is er een passend project.

Samenwerking met orkesten en ensembles
Samen met onder andere Amsterdam Sinfonietta, Holland Symfonia, diverse (wereldmuziek-) ensembles, musici en onderwijskundigen ontwikkelen we grootschalige projecten die leerlingen uitdagen. Op deze manier laten we hen genieten in misschien wel de mooiste klaslokalen ter wereld: de Kleine Zaal en de Grote Zaal van Het Concertgebouw.

Zelf spelen, zingen en muziek bedenken
Het luisteren wordt voor de leerlingen nog aantrekkelijker gemaakt door ze op een actieve manier bij de concerten te betrekken. We dagen hen uit zelf te spelen, zelf te zingen, muziek te bedenken en die zelf uit te voeren. Samen met de musici geven de leerlingen het concert. Dit vergroot de concertbeleving. Een project van Het Concertgebouw begint al in de klas, met behulp van een lesbrief die door uzelf wordt behandeld in de muziekles.

https://www.concertgebouw.nl/educatie/primair-en-voortgezet-onderwijs/primair-onderwijs-2011-12

De leerlingen hebben op deze manier aan hun culturele ontwikkeling gewerkt. Geen van de kinderen was nog in het Concertgebouw geweest, terwijl ze er (waarschijnlijk) allemaal wel een keer langs zijn gekomen of hebben gezien. Het Concertgebouw bestaat al sinds 1886 (geopend in 1888) en is, vind ik, één van de mooiste gebouw van Amsterdam. Met de kinderen hebben we heel erg naar het gebouw gekeken, van binnen en van buiten.

Daarnaast hebben de kinderen met dit project iets over de mythen van het Oude Griekenland geleerd. Er zijn natuurlijk nog veel meer mythen, maar op een muzikale manier hebben zij het verhaal van Odysseus geleerd.

Ook al waarderen niet alle kinderen deze stijl van muziek (opera met een symfonieorkest), denk ik dat ze het wel meenemen in hun ontwikkeling.

Zelf vond ik dit project ook heel interessant en was ik ook pas voor de tweede keer naar het Concertgebouw.

Ook heb ik kennis gemaakt met een educatieve mogelijkheid waar ik minder enthousiast over ben. Ik ben in het eerste jaar met mijn stageklas naar de Hermitage geweest. Daar hebben we eerst een rondleiding gehad door het museum, om naar schilderijen te kijken. De kinderen kregen kaartjes met daarop woorden die verschillende kernmerken en aspecten van een schilderij konden omschrijven (denk aan symmetrisch, vrolijk, grauwe kleuren etc.). Het was heel interessant en een goede manier om de kinderen na te laten denken over wat ze nou eigenlijk zagen, maar naar mijn mening waren deze woorden lastig. Daarna zijn we met de hele klas naar de Hermitage voor Kinderen gegaan en hebben we maskers gemaakt. De bedoeling was om een gekke vorm eerst uit te knippen wat het gezicht moest zijn, daarna allerlei gekke vormen er op te plakken op rare plekken (dus de mond bijvoorbeeld op het voorhoofd plakken) en daarna mochten ze het masker verven. Ik heb er voor mezelf ook een gemaakt om dezelfde ervaring als de leerlingen op te doen. Uiteindelijk werden de maskers geëvalueerd door de hele klas. Bij deze opdracht moesten de kinderen abstracte kunst maken. De vormen mochten herkenbaar zijn, maar er moest iets geks aan te zien zijn. Ik heb gemerkt dat dit voor kinderen te zweverig is, niet realistisch genoeg. Daardoor gingen zij de voorbeelden namaken. Vervolgens mochten ze hun maskers op doen en werden er 3 muziekjes afgespeeld en moesten ze kiezen bij welke muziek hun masker het beste paste en op die muziek een bepaalde beweging ook maken. Ook dit was voor de meeste kinderen naar mijn mening te lastig. Uiteindelijk kozen alle vriendjes ervoor om bij hetzelfde muziekje te lopen. Ik denk niet dat zij echt de opdracht begrepen hadden en juist uit konden voeren.